Antykoncepcja hormonalna - interakcje z innymi lekami, alkoholem i sokiem grejpfrutowym

Tabletki antykoncepcyjne można przyjmować dowolnie, z posiłkiem lub pomiędzy i najlepiej popijać niewielką ilością wody.

Interakcje z preparatami hormonalnej antykoncepcji można podzielić na dwie podstawowe grupy:

1. Interakcje obniżające skuteczność antykoncepcji

Do pierwszej grupy interakcji zaliczamy m.in. leki, które metabolizowane są w wątrobie przez te same enzymy, co hormony (przede wszystkim estrogen). Powoduje to przyspieszenie metabolizmu i obniżenie stężenia hormonów we krwi, a w konsekwencji zwiększa ryzyko zajścia w ciążę:

• leki stosowane w leczeniu padaczki (np. fenytoina, karbamazepina, prymidon, fenobarbital, topiramat)
• antybiotyk ryfampicyna (stosowany w leczeniu gruźlicy płuc)
• gryzeofulwina (antybiotyk przeciwgrzybiczy)
• leki przeciw wirusowi HIV (nelfinawir, rytonawir, newirapina, efawirenz)

Należy zachować ostrożność zarówno przy tabletkach antykoncepcyjnych, jak i przy plastrach i pierścieniu. W przypadku stosowania ww. leków należy zabezpieczać się dodatkowo (prezerwatywa) w ciągu leczenia oraz 28 dni po skończeniu. Przy długotrwałym leczeniu warto zastanowić się nad alternatywną metodą zabezpieczenia. Lekarz ginekolog na pewno udzieli dodatkowych informacji.

• preparaty zawierające wyciąg z dziurawca zwyczajnego - Hypericum perforatum (Deprim, krople żołądkowe zawierające w składzie dziurawiec) – mogą obniżać skuteczność tabletek antykoncepcyjnych, zalecam unikać preparatów z dziurawcem w składzie
• węgiel medyczny stosowany w leczeniu biegunki – może pochłaniać inne leki na swojej powierzchni, zaleca się stosować dwugodzinną przerwę przed i po zażyciu węgla

Opisywano również obniżenie skuteczności hormonalnej antykoncepcji przy doustnej antybiotykoterapii (np. tetracykliny, penicyliny). Przypuszcza się, że spowodowane jest to zaburzeniami w składzie flory bakteryjnej jelit, przez co ograniczone zostaje powrotne wchłanianie hormonów do krwi (tzw. krążenie jelitowo - wątrobowe). Interakcja nie dotyczy pierścienia NuvaRing, a niektórzy autorzy w ogóle nie podają takiej interakcji.

Niemniej jednak zalecam dodatkowo zabezpieczać się prezerwatywą w czasie terapii antybiotykiem oraz dodatkowo 7 dni po zakończonej terapii (dotyczy również plastrów). Jeśli w tym czasie przypada przerwa, nie należy jej robić, tylko od razu kontynuować kolejne opakowanie (przykleić kolejny plaster). Przy dłuższym przyjmowaniu antybiotyku należy poradzić się lekarza.

 
2. Interakcje obniżające skuteczność leczenia innych leków

W niektórych przypadkach hormonalne preparaty antykoncepcyjne mogą wpływać na metabolizm innych leków. Do tej grupy zaliczane są leki, których stężenie może zwiększyć się przy jednoczesnym stosowaniu hormonalnej antykoncepcji.

Należy poinformować lekarza o stosowanej antykoncepcji, ponieważ może być konieczne zmniejszenie dawki leków. Istotne interakcje dotyczą następujących leków:

• kortykosteroidy (hydrokortyzon, prednizon, prednizolon)
• benzodiazepiny (leki przeciwlękowe, np. alprazolam, klonazepam, diazepam, flurazepam)

• teofilina (stosowana w leczeniu astmy)
• cyklosporyna
• lamotrigina (lek przeciwpadaczkowy, którego stężenie może się niebezpiecznie obniżyć)

Interakcje z alkoholem i papierosami

Alkohol i nikotyna nie wywierają wpływu obniżającego skuteczność antykoncepcji. Należy jednak pamiętać, że spożywanie alkoholu wiąże się w podwyższeniem trójglicerydów we krwi oraz działaniem uszkadzającym komórki wątrobowe, co przy jednoczesnym stosowaniu hormonalnej antykoncepcji może jeszcze pogłębić te stany. Konsekwencją może być większe ryzyko wystąpienia chorób wątroby, a także miażdżycy i zawału serca.

Palenie papierosów poprzez swoje działanie zwiększające krzepliwość i podnoszące ciśnienie krwi, powinno być jak najszybciej zaniechane. Jeśli masz problem z rzuceniem nałogu, farmaceuta w aptece na pewno doradzi Ci przy wyborze odpowiedniego środka ułatwiającego rzucenie palenia.

A co z sokiem grejpfrutowym?

W internecie często pojawiają się pytania na temat działania soku grejpfrutowego, które chciałabym teraz w skrócie objaśnić.

W soku grejpfrutowym zawarte są pewne substancje, które oddziałują na enzymy zawarte w ścianie jelita cienkiego, tzn. spowalniają metabolizm, przez co niektóre leki mogą wchłaniać się do organizmu w większych ilościach niż normalnie. Interakcja ta dotyczy leków podawanych doustnie, głównie leków na nadciśnienie i obniżających cholesterol.

W przypadku tabletek antykoncepcyjnych może dochodzić do zwiększenia stężenia etynyloestradiolu we krwi, co nie będzie wpływało na skuteczność antykoncepcji, jednak część działań niepożądanych zależy od zawartości estrogenu i mogą zwiększać się wraz z dawką, np. nudności, zwiększenie krzepliwości krwi. Ze względu na to nie zalecam picia soku grejpfrutowego (oczywiście raz na jakiś czas można), zwłaszcza jeśli dodatkowo palisz papierosy. 
W przeciwnym wypadku lekarz mógłby przepisać pigułki zawierające sam progestagen.

Podobną interakcję do tej z sokiem grejpfrutowym wykazuje zażywanie witaminy C w dużych ilościach, tj. >1g. W tym przypadku należy zachować odstęp 4h między zażywaniem tabletki antykoncepcyjnej, a witaminy C.

 

Piśmiennictwo:

Pill Interactions with Other Drugs. McKinley Health Center

Zhanel G, Siemens S, Mandell L. Antibiotic and oral contraceptive drug interactions: Is there a need for concern? Can J Infect Dis. 1999; 10(6): 429-433

Bailey D, Malcolm J, Spence D. Grapefruit juice–drug interactions. Br J Clin Pharmacol. 1998; 48(2): 101-110

Guo L, Yamazo Y. Inhibition of cytochrome P450 by furanocoumarins in grapefruit juice and herbal medicines. Acta Pharmacol. 2004; 25(2): 129-136

Ulotki informacyjne Evra i NuvaRing